Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 31.V.1975 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości został utworzony Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu z tymczasową siedzibą w Sandomierzu dla obszaru województwa tarnobrzeskiego. Rozporządzenie weszło w życie dniem 1.VI.1975 r.
Zgodnie z tym rozporządzeniem w obszarze Sądu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu z siedzibą w Sandomierzu powołano Sądy Rejonowe:
- w Janowie Lubelskim dla miasta Janów Lubelski oraz gmin: Batorz, Dzwola, Godziszów, Gościeradów, Janów Lubelski, Modliborzyce, Potok Wielki, Szastarka, Trzydnik Duży;
- w Sandomierzu dla miast Ćmielów, Sandomierz i Zawichost oraz gmin: Annopol, Ćmielów, Dwikozy, Gorzyce, Koprzywnica, Lipnik, Obrazów, Ożarów, Samborzec, Tarłów, Wojciechowice, Zawichost;
- w Stalowej Woli dla miast Stalowa Wola, Nisko, Rudnik i Ulanów oraz gmin: Bojanów, Harasiuki, Jarocin, Jeżowe, Nisko, Pysznica, Radomyśl, Rudnik, Ulanów i Zaklików;
- w Staszowie dla miast Opatów i Staszów oraz gmin: Baćkowice, Bogoria, Iwaniska, Klimontów, Opatów, Osiek, Połaniec, Rytwiany, Sadowie i Staszów;
- w Tarnobrzegu dla miast Baranów Sandomierski, Nowa Dęba i Tarnobrzeg oraz gmin: Baranów Sandomierski, Grębów, Nowa Dęba, Padew Narodowa i Zaleszany.
Front budynku sądu
Ponieważ w 1975 r. zgodnie z wyżej powołanym rozporządzeniem, nie udało się utworzyć Sądu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu, albowiem oddanie do użytku budynku nastąpiło dopiero z końcem tego roku. Minister Sprawiedliwości zmienił poprzednie rozporządzenie i utworzył Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu z dniem 1.I.1976 r.
Sąd Wojewódzki składał się z dwóch wydziałów: cywilnego oraz karnego. W ramach wydziału karnego, od czerwca 1980 r. funkcjonowała sekcja penitencjarna. W ten sposób w początkowym okresie Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu funkcjonował w dziesięcioosobowym składzie sędziowskim, przy czym często na pojedyncze delegacje byli kierowani sędziowie sądów rejonowych na okres nie dłuższy niż jeden miesiąc.
Obchody 1-go Maja – Sandomierz 1977 r. Od lewej: I. Kosak, J. Pikulski, J. Schabowski, Z. Błasiak,
B. Krzyżanowska, J. Reguła
Pierwsze lata działalności Sądu zostały pozytywnie ocenione przez kierownictwo resortu sprawiedliwości. W styczniu 1979 r. przyjechał z wizytą Minister Sprawiedliwości Jerzy Bafia. Minister wziął udział w posiedzeniu zgromadzenia sędziów, na którym wysoko ocenił pracę sędziów i osiągnięte wyniki w 1978 r.
Od początku powstania Sądu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu podejmowane były działania w celu budowy siedziby dla tego Sądu. Już w dniu 30.IX.1977 r. prezes Anna Wielgus skierowała do Ministra Sprawiedliwości pismo w sprawie budowy gmachu sądu i prokuratury w Tarnobrzegu.
W 1984 r. prezes Ignacy Szafran doprowadził do wizyty Ministra Sprawiedliwości Lecha Domeradzkiego w Sądzie Rejonowym w Tarnobrzegu. Budynek zajmowany przez ten Sąd w przeszłości stanowił budynek gospodarczy w majątku rodziny Tarnowskich i został przystosowany dla potrzeb Sądu. Wizyta Ministra Sprawiedliwości miała miejsce w zimie, w godzinach popołudniowych, co stwarzało ponure wrażenie, jeśli chodzi o wygląd pomieszczeń Sądu i sal rozpraw. Praktycznie na miejscu minister Lech Domeradzki stwierdził, że jeżeli tylko uzyska środki inwestycyjne w najbliższym czasie, to podejmie decyzję o budowie nowego budynku dla Sądu Rejonowego i Wojewódzkiego w Tarnobrzegu.
Budowa rozpoczęła się praktycznie w 1985 r., albowiem wówczas powołano pełnomocnika do spraw budowy Sądu, którym został prezes Sądu Rejonowego w Janowie Lubelskim Jerzy Strząska. W marcu 1986 r. wprowadzono do planów inwestycyjnych Ministerstwa Sprawiedliwości tę inwestycję.
W pierwszym etapie udało się wybudować konstrukcję stalową, stanowiącą jak gdyby szkielet nowego budynku, a później prace zostały wstrzymane z uwagi na brak środków finansowych.
Sąd w trakcie budowy
Końcem lat 80 – tych doszło do zmian organizacyjnych w okręgu tarnobrzeskim poprzez tworzenie nowych jednostek sądowych.
Z dniem 1.VII.1989 r., utworzono Sąd Rejonowy w Nisku, który w zakresie właściwości miejscowej objął gminy: Bojanów, Harasiuki, Jarocin, Jeżowe, Krzeszów, Nisko, Rudnik i Ulanów. Poprzednio gminy te znajdowały się w obszarze Sądu Rejonowego
w Stalowej Woli.
W okręgu tarnobrzeskim powstały dwa Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno -Konsultacyjne: jeden w Stalowej Woli w 1978 r., a drugi w Tarnobrzegu
w 1989 r.
Stalowa Wola 1978 r. - otwarcie RODK. Prezes Anna Wielgus, z tyłu Wiceprezes Ignacy Szafran
oraz Prezes SR w Stalowej Woli Jerzy Strząska i przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości
W ramach Sądu Wojewódzkiego działały również Państwowe Biura Notarialne - do 1990 r., tj. do czasu prywatyzacji notariatu. PBN działały w Staszowie, Opatowie, Sandomierzu, Tarnobrzegu, Nisku i Janowie Lubelskim.
Ustawą z dnia 13.VII.1990 r. powołano sądy apelacyjne, jako sądy powszechne. Minister Sprawiedliwości Aleksander Bentkowski utworzył 10 sądów apelacyjnych, między innymi Sąd Apelacyjny w Rzeszowie. Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu znalazł się we właściwości miejscowej Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie i do chwili obecnej należy do tej apelacji.
Na przełomie lat 80–tych i 90–tych zastanawiano się, co zrobić z rozpoczętą inwestycją budynku Sądu w Tarnobrzegu, były nawet propozycje jej sprzedaży. Ostatecznie zwyciężyła koncepcja kontynuacji budowy siedziby Sądu. Początkowo prace toczyły się niezbyt sprawnie. Budowa nabrała tempa dopiero z chwilą objęcia stanowiska Ministra Sprawiedliwości przez Jerzego Jaskiernię (marzec 1995 – styczeń 1996) pochodzącego z Sandomierza.
Jerzy Jaskiernia pełniąc funkcję ministra sprawiedliwości, jak również w czasie, gdy był posłem, wspierał wszelkie inicjatywy mające na celu rozwój okręgu tarnobrzeskiego. Jego decyzja o przeznaczeniu środków finansowych na dokończenie budowy sądu w sposób niewątpliwy przyczyniła się do rozwoju okręgu tarnobrzeskiego i przetrwania sądownictwa drugo-instancyjnego na tym terenie.
Oddanie budynku do użytku nastąpiło w dniu 10.IX.1995 r. Uroczystego otwarcia dokonał Przewodniczący Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów Leszek Miller, Minister Sprawiedliwości Jerzy Jaskiernia, Prezes Sądu Wiesława Sech oraz władze województwa tarnobrzeskiego. Biorący udział w tej uroczystości Aleksander Bentkowski wpisując się do księgi pamiątkowej napisał: „Drodzy z całego serca gratuluję Wam tego, że w końcu możecie pracować w godnych warunkach”.
Tarnobrzeg 2002. Rocznica (VII) oddania budynku sądu Prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia
i Minister Sprawiedliwości Grzegorz Kurczuk w czasie spotkania z sędziami
Minister Sprawiedliwości Jerzy Jaskiernia w czasie otwarcia budynku sądu
Przewodniczący Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów Leszek Miler
dokonuje otwarcia budynku sądu.
Siedziba Sądu robiła wrażenie na wszystkich gościach przybywających do Tarnobrzegu. Obecny na Zgromadzeniu Sędziów w dniu 11.III.1997 r., Minister Sprawiedliwości Leszek Kubicki wpisał w księdze pamiątkowej: „Serdecznie gratuluję prawdziwego Pałacu Sprawiedliwości w Tarnobrzegu, w którym osiągnięto tak znakomite rezultaty w 1996r.”
Budynek sądu
Budynek został zrealizowany w okresie grudzień 1986 sierpień 1995 r. Liczy 13 kondygnacji, kubatura jego wynosi 42000 m3, powierzchnia użytkowa wynosi 5614 m2. W budynku znajduje się 19 sal rozpraw, 36 pokoi sędziowskich, 59 sekretariatów sądowych, 27 pokoi prokuratorskich, 22 sekretariaty prokuratorskie, 9 pomieszczeń RODK i 7 pomieszczeń archiwum. Główny architektem jest prof. dr hab. inż. arch. Wojciech Bonenberg - zatrudniony w Biurze Projektów Mostostal Zabrze (do 1990 r.), obecnie pracownik naukowy Politechniki Poznańskiej.
W połowie lat 90–tych doszło do utworzenia kolejnej jednostki sądowej. Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29.XII.1995 r. utworzono Sąd Rejonowy w Opatowie (od stycznia 1996 r.), który objął obszar gmin: Baćkowice, Ćmielów, Iwaniska, Lipnik, Opatów, Sadowie i Wojciechowice. Zmieniono jednocześnie obszar właściwości miejscowej Sadów Rejonowych w Sandomierzu i Staszowie.
Minister Sprawiedliwości Jerzy Jaskiernia przekazuje akt utworzenia Sądu Rejonowego
w Opatowie Prezesowi Andrzejowi Domańczykowi.
Po przeprowadzeniu Sądu do budynku w Tarnobrzegu podjęte zostały działania w celu rozszerzenia zakresu przedmiotowego rozpoznawanych w tym Sądzie spraw.
Z dniem 1.VII.1996 r. został utworzony III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, obejmujący obszar właściwości Sądu.
Ustawą z dnia 24.VII.1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, utworzono 16 województw. Spowodowało to, iż zakres właściwości miejscowej Sądu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu objął tereny należące do nowo utworzonych województw: podkarpackiego, świętokrzyskiego i lubelskiego.
Minister Sprawiedliwości dostosowując częściowo strukturę sądownictwa powszechnego do nowego podziału administracyjnego kraju, rozporządzeniem z dnia 30.XII.1998 r., z dniem 1.I.1999 r. utworzył między innymi Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu działający w ramach Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, obejmujący obszar właściwości Sądów Rejonowych: w Janowie Lubelskim, Nisku, Opatowie, Sandomierzu, Stalowej Woli, Staszowie i Tarnobrzegu.
W początkowym okresie funkcjonowania nowych województw obszar właściwości sądów okręgowych obejmował więc sądy rejonowe działające w różnych województwach. Rozporządzeniem z dnia 18.V.2001 r. z dniem 1.VII.2001 r. dostosowano obszar właściwości sądów okręgowych do zmian terytorialnych. W skład okręgu tarnobrzeskiego weszły Sądy Rejonowe: w Mielcu, Nisku, Stalowej Woli i Tarnobrzegu.
Ostatecznie obszar właściwości Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu z dniem 1.VII.2003 r. został powiększony o Sąd Rejonowy w Kolbuszowej. Efektem przyłączenia tego rejonu do okręgu tarnobrzeskiego było wzmocnienie kadrowe i gruntowny remont budynku sądu.
W dniu 1.X.2003 r. rozpoczął pracę Ośrodek Migracyjny Ksiąg Wieczystych w Nisku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu, jako jedna z kilku tego typu jednostek na terenie kraju.
Minister Sprawiedliwości G. Kurczuk w czasie wizyty w Ośrodku Migracyjnym Ksiąg
Wieczystych w Nisku. Obok Z. Różański, J. Dyl i R. Pelewicz.
W 2001 roku uchwalono ustawę o kuratorach sądowych. Ustawa ta zmieniła całkowicie dotychczasowy model kurateli sądowej. W krótkim czasie, w okręgu postanowienia tej ustawy wprowadzono w życie, tworząc zespoły kuratorskie w poszczególnych sądach i powołując Kuratora Okręgowego. W chwili obecnej w okręgu pracuje 54 sądowych kuratorów zawodowych, wykonujących orzeczenia w sprawach karnych i w sprawach rodzinnych i nieletnich.
Wizyta Przewodniczącego Krajowej Rady Kuratorów Andrzeja Martuszewicza (w środku).
Z lewej E. Kubica (kurator okręgowy) z prawej B. Dyl (kierownik zespołu kuratorów
w SR w Stalowej Woli)
W 2003 r. przeprowadzono również reorganizację służb finansowych. Wiązało się to z powołaniem dyrektora Sądu, a w dalszej kolejności kierowników finansowych sądów rejonowych.
Sędziowie Sądu Okręgowego osiągali i osiągają w pracy zawodowej bardzo dobre rezultaty w zakresie sprawności i stabilności orzecznictwa.
W zgromadzeniach sędziów okręgu, na których omawiane były wyniki pracy za poszczególne lata, najczęściej uczestniczyli urzędujący ministrowie, bądź też wiceministrowie i zawsze podkreślali, że sędziowie okręgu tarnobrzeskiego wyróżniają się dobrą pracą. W marcu 1997 r. gościem zgromadzenia był Minister Sprawiedliwości Leszek Kubicki, w marcu 2002 r. wiceminister Marek Staszak, w lutym 2003 r. wiceminister Sylweriusz Królak, w marcu 2004 r. wiceminister Tadeusz Wołek, w sierpniu 2005r. wiceminister Jerzy Żuralski, a w marcu 2006 r. wiceminister Krzysztof Józefowicz.
Udział w posiedzeniach zgromadzenia sędziów okręgu tak wysokich rangą przedstawicieli resortu sprawiedliwości był wyrazem uznania dla dokonań i pracy sędziów, referendarzy i innych urzędników pracujących w okręgu.
W skali kraju organizowane były rankingi sądów przez tygodnik Wprost. W latach 2002–2006 Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu zajmował czołowe miejsce w kraju pod względem sprawności postępowania.
Dyrektor, asystenci sędziów, sekretarze sądowi, księgowi i pracownicy obsługi Sądu Okręgowego
w Tarnobrzegu: (siedzą od lewej) B. Pawlikowska, E. Sapielak, M. Ziarek, A. Mycek, M. Kochowska-Leżoń,
O. Rękas-Sieradzka, (stoją od lewej w pierwszym rzędzie) W. Ordon, M. Raszek, M. Adamczyk,
M. Mokrzyszewska, M. Czachurska, A. Jeziorowska, A. Niezgoda, E. Kotuła-Jezuit, U. Gancarz, A. Wydra,
L. Ulok, B. Sowińska, M. Makowska, U. Błasiak, H. Rojek, R. Rękas, M. Bybrowska, (stoją od lewej w drugim rzędzie) R. Janda, M. Pomperska, G. Kisielewski, A. Grabowska-Dziewirz, M. Gołyska, D. Koper, L. Pikus,
K. Czajka, E. Bełczowska, A. Komorowska, A. Tkacz, G. Domagała, S. Walczyk, A. Kowalczyk, L. Rębisz,
C. Skowron, K. Kaczmarska, P. Dziewirz, A. Marzec, (w górnym rzędzie od lewej stoją) J. Czech-Czarnecka,
B. Kowalska, M. Podowa, B. Czarnecka, R. Skwara, M. Raczyński, R. Gołębiowski, J. Hędrzak.
Jedną z bardziej egzotycznych wizyt złożonych w Sądzie Okręgowym w Tarnobrzegu była wizyta Ministra Sprawiedliwości Chin.
Goście z Chin w towarzystwie kierownictwa Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu
i Apelacyjnego w Rzeszowie